Znaczenie alegorii w bajce oraz przysłowie w roli morału

Znaczenie alegorii w bajce oraz przysłowie w roli morału

Podstawowym sposobem na przedstawienie w bajce głęboko etycznego przesłania oraz przekazanie wartości i prawd życiowych było posługiwanie się w utworach znaczeniami alegorycznymi. Występujące w bajkach upersonifikowane zwierzęta stawały się alegorią typowych ludzkich zachowań oraz cech osobowościowych człowieka. Alegoria taka była podstawą słownej ekonomii tekstu, kojarzenie bowiem zwierząt z poszczególnymi cechami nie wymagało od odbiorcy rozbudowanej charakterystyki. Ludzie byli atakowani i krytykowani pośrednio, poprzez figury zwierząt, co nierzadko decydowało o humorystycznym i zabawowym zabarwieniu utworów oraz o ich oryginalności. Bajka zwierzęca jednak to tylko jedna z odmian opisywanego tu gatunku literackiego. Równie popularne były i te utwory, które pokazywały wydarzenia w świecie ludzkim, będące znakiem typowych i powszechnych sytuacji życiowych. Cel moralny mógł w nich wynikać bezpośrednio z przedstawionych zdarzeń, ale często bywał również formułowany już w tytule albo też w pierwszych bądź w ostatnich wersach bajki. Owe wstępne sentencje lub ? zazwyczaj ? końcowe puenty nierzadko wykorzystywały znane przysłowia bądź też same stawały się przysłowiami; bywały uniwersalne w swym charakterze, choć nieraz zawierały doraźny sens, na przykład antyklerykalny lub polityczny. Za pierwszego polskiego paremiografa, czyli zbieracza przysłów, sentencji oraz złotych myśli zwykło się uważać właśnie Biernata z Lublina, a świadczą o tym dowodnie przełożone przez niego Bajki Ezopa Fryga, których tytuły stanowią pierwszy polski zbiór przysłów.